मूत्रपिंडातील दगड म्हणजे काय?
मूत्रपिंडातील दगड (ज्यांना रेनल कॅल्क्युलाई, यूरोलिथियासिस किंवा नेफ्रोलिथियासिस असेही म्हणतात) हे खनिजे आणि मिठांपासून बनलेले कडक, दगडासारखे तुकडे असतात जे तुमच्या एका किंवा दोन्ही मूत्रपिंडांमध्ये तयार होतात. काही औषधे, सप्लिमेंट्स, जास्त वजन, काही वैद्यकीय स्थिती आणि आहार हे मूत्रपिंडातील दगडांच्या अनेक कारणांपैकी आहेत. तुमच्या मूत्रपिंडांपासून मूत्राशयापर्यंत, मूत्रमार्गातील कोणताही भाग या दगडांनी प्रभावित होऊ शकतो. बहुधा, विशिष्ट खनिजांचे जास्त प्रमाण मूत्रात आढळल्यामुळे हे दगड तयार होतात.
मूत्रपिंडातील दगड विविध आकार आणि रूपांमध्ये तयार होतात. हे दगड वाळूच्या दाण्यासारखे लहान असू शकतात किंवा गोल्फच्या बॉलसारखे मोठे असू शकतात. दगड घासलेल्या किंवा गुळगुळीत असू शकतात आणि सहसा तपकिरी किंवा पिवळ्या रंगाचे असतात. लहान दगड वेदना शिवाय मूत्रमार्गातून बाहेर पडू शकतो, परंतु मोठा दगड अडकल्यास तीव्र वेदना, रक्तस्त्राव आणि मूत्र प्रवाहात अडथळा येऊ शकतो. जर तुम्हाला मूत्रपिंडातील दगडांची लक्षणे जाणवत असतील तर ताबडतोब उपचार घ्या ज्यासाठी पुढील समस्यांपासून बचाव करण्यासाठी मूत्रपिंडातील दगडांचे आयुर्वेदिक उपचार आवश्यक असू शकतात. योग्य वेळी उपचार केल्यास मूत्रपिंडातील दगड क्वचितच कायमचे नुकसान करतात.
सल्लामसलत बुक करामूत्रपिंडातील दगडांची लक्षणे आणि चिन्हे कोणती आहेत?
मूत्रपिंडातील दगडांची लक्षणे:
- तुमच्या पोटाच्या खालच्या भागात, पाठ, बाजू किंवा कूल्ह्याच्या भागात तीव्र वेदना.
- तपकिरी, गुलाबी किंवा लाल लघवी.
- सतत लघवीची गरज भासणे.
- लघवी करताना जळजळ किंवा वेदना जाणणे.
- लघवी करण्यास अक्षम किंवा कमी प्रमाणात लघवी होणे.
- वाईट वास येणारी किंवा मळमळीत लघवी.
जर तुमच्या शरीरात या लक्षणांची कुठलीही चिन्हे दिसत असतील तर ताबडतोब आरोग्यसेवा व्यावसायिकांकडून उपचार घ्या. या लक्षणांचे दर्शन झाल्यास याचा अर्थ तुमच्याकडे मूत्रपिंडातील दगड आहे किंवा कदाचित अधिक गंभीर वैद्यकीय समस्या असू शकतात ज्यासाठी आयुर्वेदिक उपचार आवश्यक असतील.
मूत्रपिंडातील दगडांमुळे होणारी वेदना काही काळासाठी किंवा दीर्घकाळासाठी असू शकते, किंवा लाटांमध्ये येऊन निघून जाऊ शकते. वेदनेव्यतिरिक्त, तुम्हाला इतर काही लक्षणे देखील जाणवू शकतात जसे की:
- मळमळ
- उलटी
- ताप
- कपकपी
मूत्रपिंडातील दगडांचे कारणे काय आहेत?
मूत्रपिंडातील दगड तयार होण्याचे कारण तुमच्या मूत्रात असलेल्या क्रिस्टल तयार करणाऱ्या पदार्थांचे जास्त प्रमाण असणे आहे जसे की फॉस्फरस, कॅल्शियम आणि ऑक्सलेट. हे खनिजे कमी प्रमाणात हानिकारक नसतात आणि सहसा मूत्रात आढळतात. काही विशिष्ट अन्नपदार्थ सेवन केल्यास मूत्रपिंडातील दगड होण्याची शक्यता वाढते. परिणामकारक आरामासाठी योग्य आहाराचा समावेश करा.
मूत्रपिंडातील दगडाचे निदान
रेनल कॅल्क्युलाईसाठी आयुर्वेदिक उपचार मानव शरीराच्या निदानावर आधारित असतात. जर तुमच्या आयुर्वेदिक डॉक्टर यांना संशय वाटला की तुमच्याकडे मूत्रपिंडातील दगड आहे, तर तुम्हाला खालील गोष्टींचा समावेश असलेले निदान आवश्यक असू शकते:
- रक्त तपासणी: रक्त तपासणीमधून कळू शकते की तुमच्या रक्तात खूप जास्त युरिक आम्ल किंवा कॅल्शियम आहे का. रक्त तपासणीचा निकाल तुमच्या मूत्रपिंडांच्या आरोग्याची तपासणी करण्यात मदत करतो आणि इतर वैद्यकीय स्थिती तपासण्यासाठी पुढील तपासणी होऊ शकते.
- मूत्र तपासणी: २४ तासांच्या मूत्र संकलन तपासणीमुळे कदाचित कळेल की तुमच्या मूत्रात दगड प्रतिबंधक पदार्थ कमी किंवा दगड तयार करणारे खनिज जास्त प्रमाणात आहेत. या तपासणीसाठी, तुमचा आरोग्यसेवा प्रदाता सलग दोन दिवस मूत्र संकलन करण्यास सांगू शकतो.
- प्रतिमा तपासणी: प्रतिमा तपासणीमुळे मूत्रमार्गातील मूत्रपिंडातील दगडांचा शोध लागू शकतो. सीटी स्कॅन अगदी लहान दगड देखील शोधू शकतो. साधे पोटाचे एक्स-रे कमी वापरले जातात कारण ते लहान दगड लक्षात न घेऊ शकतात. अल्ट्रासाऊंड, एक जलद आणि अक्रिय तपासणी, मूत्रपिंडातील दगडांचे निदान करण्याचा आणखी एक पर्याय आहे.
मूत्रपिंडातील दगडामुळे होणाऱ्या गुंतागुंती काय आहेत?
गुंतागुंतीमध्ये समाविष्ट असू शकते:
● सेप्टिसीमिया
● अडथळलेली मूत्रवाहिनी
● मूत्रवाहिनीत इजा
● मूत्रमार्गातील संसर्ग
● शस्त्रक्रियेदरम्यान रक्तस्त्राव
● नेफ्रेक्टॉमी
मूत्रपिंडातील दगड प्रतिबंध
मूत्रपिंडातील दगड काढण्यासाठी आयुर्वेदिक औषधे योग्य सुरक्षा उपायांसोबत घेतल्यास अधिक प्रभावीपणे कार्य करतात.
- मूत्रपिंडातील दगड टाळण्यासाठी, दररोज भरपूर पाणी प्यावे ज्यामुळे शरीर चांगले हायड्रेटेड राहते. यामुळे वारंवार लघवी होऊन युरिक आम्ल किंवा कॅल्शियम जमा होण्यापासून प्रतिबंध होतो.
- हॉट योगा, जोरदार व्यायाम आणि सौना सारख्या क्रियाकलाप टाळा कारण जास्त घाम येण्यामुळे लघवीची निर्मिती कमी होऊ शकते आणि त्यामुळे मूत्रपिंड व मूत्रमार्गात दगड तयार करणारे खनिज जमा होतात. अशा क्रियाकलापांदरम्यान विशेषतः हायड्रेटेड राहणे आवश्यक आहे.
- दररोज 2-3 क्वार्ट किंवा 10 ते 12 कप द्रव प्यायाचे उद्दिष्ट ठेवा. तुमच्या शरीरासाठी योग्य पाण्याची मात्रा जाणून घेण्यासाठी आरोग्यसेवा व्यावसायिकांचा सल्ला घ्या. सोडा, स्वीटन्ड बर्फ आणि इतर साखरयुक्त पेय टाळा.
आयुर्वेदात मूत्रपिंडातील दगड उपचार
- आयुर्वेद आणि मूत्रपिंडातील दगड - भारतीय आयुर्वेदिक औषध शाखा प्राचीन काळापासून मूत्रपिंडातील दगडांचे उपचार करत आली आहे. येथे काही उपचार पद्धती दिल्या आहेत:
- पंचकर्म थेरपी: मूत्रपिंडातील दगडांसाठी आयुर्वेदमध्ये बस्ती (औषधीयुक्त एनिमा) आणि विरेचन (उपचारात्मक उत्सर्जन) यांसारख्या प्रक्रियांचा समावेश असू शकतो ज्याद्वारे विष काढले जातात आणि शरीरातील समतोल पुनर्संचयित केला जातो.
- स्वेदना: हर्बल वाफ थेरपी किंवा स्वेदना विचारात घेता येते, जी रक्ताभिसरण सुधारण्यात, शरीराला आराम देण्यात आणि विष निघून जाण्यात मदत करते.
- हर्बल औषधे: आयुर्वेदिक तज्ञ मूत्रपिंडातील दगडांसाठी आयुर्वेदिक टॅब्लेट्स सुचवू शकतात ज्यामध्ये गोक्षुरा, पुनर्नवा, आणि वरुणादी क्वाथ यांसारख्या हर्बल संयोजनांचा समावेश असतो ज्यामुळे वेदना कमी होतात आणि दगड विरघळतात.
- आहारातील बदल: आयुर्वेद हर्बल उपाय आणि आहारावर लक्ष केंद्रित करते जे दोष संतुलित करतात, तसेच असे अन्नपदार्थ समाविष्ट करतात जे मूत्रपिंडांच्या आरोग्यास प्रोत्साहन देतात आणि ते पदार्थ टाळतात जे मूत्रपिंडातील दगडांच्या निर्मितीस कारणीभूत ठरू शकतात.
- जीवनशैलीतील बदल: नियमित व्यायाम, तणाव व्यवस्थापन आणि पुरेसे हायड्रेशन या आरोग्यदायी जीवनशैलीच्या सवयी अंगीकारल्यास मूत्रपिंडाच्या रोगांच्या उपचारांना प्रतिबंध करण्यात मदत होते.
मूत्रपिंडातील दगडांसाठी आयुर्वेदिक उपाय
मूत्रपिंडातील दगडांच्या आयुर्वेदिक उपचारासाठी काही उपाय खाली दिले आहेत:
- मूत्रपिंडातील दगडांसाठी आयुर्वेदिक औषध - पुनर्नवा: पुनर्नवा ही एक अशी आयुर्वेदिक वनस्पती आहे जी नैसर्गिक मूत्रवर्धक गुणधर्मांसाठी प्रसिद्ध आहे, ज्यामुळे मूत्र निर्मिती वाढते आणि मूत्रपिंडातील दगड नैसर्गिकरीत्या बाहेर पडतात.
- रेनल कॅल्क्युलाईसाठी आयुर्वेदिक औषध - गोक्षुरा: ही वनस्पती मूत्रमार्गासाठी पुनरुज्जीवक म्हणून कार्य करते. ती दाह कमी करते, शरीरातील विष काढून टाकण्यात मदत करते आणि मूत्रपिंडांच्या आरोग्यास पाठिंबा देते.
- रेनल स्टोन्ससाठी आयुर्वेदिक औषध - वरुणादी क्वाथ: पारंपारिक आयुर्वेदिक संयोजन जे दगड विरघळविणाऱ्या गुणधर्मांनी समृद्ध आहे. हे मूत्रपिंडातील दगडांच्या लक्षणांमध्ये आराम देऊन दगड विरघळण्यास मदत करते.
- मूत्रपिंडातील दगड काढण्यासाठी आयुर्वेदिक औषध - शिलाजीत: हे खनिजांनी समृद्ध पदार्थ आहे जे मूत्रपिंडांच्या आरोग्यास प्रोत्साहन देते आणि विष बाहेर काढण्यात मदत करते. हे मूत्रपिंडातील दगड नैसर्गिकरीत्या विरघळविण्यात मदत करते.
- मूत्रपिंडातील दगड काढण्यासाठी आयुर्वेदिक औषध - पाषाणभेद: ही वनस्पती मूत्रपिंडातील दगड विरघळवण्याची क्षमता ठेवते. हे दगड लहान तुकड्यांमध्ये तोडून नैसर्गिकरीत्या विरघळवण्यास मदत करते.
- कुलथी (हॉर्स ग्राम): ही धान्य आयुर्वेदिक तयारीमध्ये मूत्रपिंडातील दगडांच्या समस्यांसाठी लोकप्रियपणे वापरली जाते. हे दगडाचा आकार कमी करण्यात आणि पुन्हा होण्यापासून प्रतिबंध करण्यात मदत करते. भारतात याला पाथरीसाठी आयुर्वेदिक औषध म्हटले जाते.
- मूत्रपिंडातील दगडांसाठी आयुर्वेदिक टॅब्लेट - हे विविध हर्बल संयोजन आणि तयारींच्या मिश्रणाने बनवले जाते, जे Karma Ayurveda येथे उपलब्ध आहेत.
स्थान:
दुसरी मजला, 77, Block C, Tarun Enclave, Pitampura, New Delhi, Delhi, 110034